Strona GłównaAktualnościKalendarzGaleriaStrona archiwalnaLinkiO nas

Ze wspomnień Grzegorza Kiełtyki  "Z Archiwum X"
     
Obserwacje astronomiczne Jana Winiarskiego - Część II - Czasy powojenne

   
    15 maj 1953 roku. Data założenia Oddziału Krośnieńskiego PTMA. W tym dniu w budynku Liceum Ogólnokształcącego w Krośnie odbyło się zabranie założycielskie naszego Oddziału. Na pewno przygotowania do tego Zebrania musiały trwać wcześniej. Jan Winiarski musiał zebrać całą grupę osób aby nasz Oddział powstał.
Protokół założenia Oddziału PTMA w Krośnie oraz obecny widok I Liceum Ogólnokształcącego w Krośnie im M. Kopernika wraz z pomnikiem naszego Wielkiego Astronoma.

       
    Rok później, w dniu 30 czerwca  przez północno-wschodnie tereny Polski przechodzi pas całkowitego zaćmienia Słońca. Wspomnienia Jana Winiarskiego:
" Zarząd Główny PTMA zorganizował wyprawę do miejscowości Sejny do pasa całkowitego zaćmienia. Z Krakowa wyjechały 2 autobusy. Z Krosna na zaćmienie udali się: Stanisław Pudełko, Zbigniew Mazanek, Tadeusz Zajdel i Jan Winiarski. Pogoda w dniu zaćmienia była kiepska. Na szczęście podczas fazy całkowitej "otworzyło się"okno w chmurach. Udało się zobaczyć fazę całkowitą. W innych miejscowościach nie było pogody. "

Zaćmienie Słońca 1954
Przebieg pasa całkowitego zaćmienia Słońca w dniu 30 VI 1954 w Polsce.

    Astronomowie zawodowi również brali udział w obserwacji tego zjawiska. Dr Maciej Bielicki (patrz Urania , wrzesień 1976r), współzałożyciel Sekcji Obserwacji Pozycji i Zakryć PTMA, obserwował to zaćmienie z pokładu samolotu, wypożyczonego przez Obserwatorium Uniwersytetu Warszawskiego od wojska - z tego co wiem jest to jedyna obserwacja zaćmienia z pokładu samolotu w Polsce (relacja w Uranii w 1954 r). Dr Bielicki opisuje, że widział zbliżający się cień zaćmienia całkowitego, na tle horyzontu, na tle chmur. Samolot leciał wzdłuż pasa zaćmienia całkowitego na wysokości ponad 5 tysięcy metrów.
    Wrócmy do dnia 15 maja 1953 roku. Na zebraniu założycielskim uchwalono, że na Rynku w Krośnie będą organizowane dyżury obserwacyjne z teleskopem, Zadania tego podjął się Jan Winiarski. Pierwszymi obserwacjami nauowymi przeprowadzonymi w naszym Oddziale były:
 - zakrycie gwiazdy beta Capricorni dnia 2-go września 1957 roku oraz
- obserwacja ostatniego segmentu rakiety nośnej "Sputnik" 19 października 1957 roku (patrz Urania 1957), obydwie obserwacje wykonał Jan Winiarski.

Poniżej zamieszczam obserwacje wykonane przez Jana Winiarskiego w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, według dokumentów z archiwum PTMA O/Krosno:

- 15 luty 1961, obserwacja częściowego zaćmienia Słońca, czas obserwacji 7:30 do 10:15, zanotowano IV kontakt. - 10:10:02 cse. (zdjęcia z zaćmienia - patrz Urania, maj 1961). Pokaz dla młodzieży szkolenej - około 300 osób. Sprzęt - refraktor 81/1200 mm.
- 26 sierpnia 1961, obserwacja częściowego zaćmienia Księżyca, czas obserwacji 02: 30 do 04:30, miejsce - Krosno, ulica Zjazdowa, "Bastion" na terenia p. Warunka. Pokaz dla pracowników piekarni i przygodnych przechodniów - 18 osób. refraktor 81/1200 mm.
- 4 listopad 1962, obserwacja zakrycia Saturna przez Księżyc, czas obserwacji 17:00 do 21:00, zanotowano moment zakrycia środka tarczy: 20:26,7 (efemeryda wg Occulta: 20:26:37 - czast trwania 20 sekund +- 0.5), Krosno, ul. Zjazdowa obok domu p. Warunka. Księżyc bliki I kwadry, 17:25 do 17:35 obserwacja przelotu satelity "Echo-1", pokaz planet: Jowisza i Saturna dla 40 osób.

Tuż przed zakryciem Saturna, 20:20 cse (symulacja Cartes Du Ciel)


- 20 maja 1966 roku, obserwacja częściowego zaćmienia Słońca, czas obserwacji 9:15 do 12:15, zanotowano: początek zaćmienia 9:27, koniec zaćmienia 12:06. W ciągu całego przebiegu zaćmienia piękna pogoda. Miejsce obserwacji - Krosno, Rynek. Pokaz dla około 500 osób (patrz zdjęcia z zaćmienia "Urania" 7/8 1966)

    W 1966 roku Jan Winiarski bierze udział w szkoleniu obserwatorów w Niepołomicach (patrz "Urania 12/1966, druga strona okładki) . Jest także uczestnikiem szkolenia obserwatorów zorganizowanym przez ZG PTMA na Turbaczu w Gorcach.

- 13 maja 1967, czas obserwacji 20 do 22 cse, obserwacja zakrycia gwiazdy +27 1263 przez Księżyc podczas pokazu planet (Wenus, Jowisz, Mars) na Rynku. Wynik obserwacji: 21:37:36 +/- 1 sek. refraktor 81/1200 mm. W pokazie uczestniczyło 45 osób.
- 14 maja 1967 roku, obserwacja zakrycia gwiazdy 76 Geminorum przez Księżyc (5.2 dni po nowiu). Wynik: 20:14:29 +/- 1 sek, miejsce obserwacji ul. Nowotki. refraktor 81/1200 mm, przy okzaji wykonano pokaz planet (Wenus, Jowisz, Mars) dla 30 osób.
   
    Lipiec 1969 rok. Pokazy Księżyca na krośnieńskim Rynku. Trwa misja Apollo-11. Pogoda dopisała. Wielkie zainteresowanie mieszkańców Krosna Księżycem, Olbrzymia frekwencja. Pokazy Mare Tranquilitatis - miejsce lądowania Apollo 11.

- 19 marca 1972 roku. Zakrycie Plejad przez Księżyc (Relacja w "Uranii" 7/8 1972). Miejsce obserwacji - Krosno, współrzędne geograficzne +21st 46' 16", +49 st 41'45". Obserwatorzy: Jan Winiarski (służba czasu) i Marian Janas - uczeń Technikum Górnictwa Naftowego (przy teleskopie). Refraktor 81/1200 mm, powiększenie 60x. Zegaram, kontrolowanym sygnałami czasu Polskiego Radia, wyznaczono poprawkę na chód własny, zegar ten odczytywano przy pomocy lupy (?), zanotowano czas zakrycia eta Taurii (+3,0 magnitudo:  wynik: 21:24:01,2. Uwagi: obserwacja w czasie pokazu nieba, brak stopera nieodpowiedni zegar, dokładność obserwacji rzędu 1 sekundy. (Uwaga autora artykułu - na tamte czasy to znakomity wynik).
- 10 listopad 1973 roku. Krośnieński Rynek. Przejście Merkurego przed tarczą Slońca. Czas obserwacji 10 do 13. Uwagi: początek i koniec zjawiska były niewidoczne z powodu zachmurzenia. Pokaz dla 60 osób. (patrz zdjęcia "Urania", styczeń 1979) Było też przejście Merkurego w maju 1970 roku ale nie ma danych na ten temat. Zapewnie nie było w Krośnie pogody (patrz zdjęcia "Urania", wrzesień 1970)

- 4/5 czerwca 1974 roku, Krosno, Rynek.  Częściowe zaćmienie Księżyca. Kolega Tadeusz Możdżan, członek PTMA Krosno z Iwonicza Zdroju, przy pomocy zegarka i stopera ustalił momenty przejścia cienia Ziemi przez kilka kraterów Księzycowych (zdjęcia zjawiska - "Urania", listopad 1974).  Pokaz dla około 60 osób. Refraktor 81/1200 mm. Nie zachowały się wyniki obserwacji.
 
- 11 maj 1975 roku, pokaz częściowego   zaćmienia Słońca. Czas 6:20 do 8:20. Pokaz dla 50 osób, refraktor 81/1200mm

- 18 listopad 1975 roku. Pokaz całkowitego zaćmienia Księżyca. Krosno, Rynek. Czas 21:30 do 00:30. Pokaz planet: Mars, Jowisz,  dla 30 osób. Uwagi: wielkie zainteresowanie młodzieży.
.
c.d.n.        
       Część 3 - lata powojenne - cd

 Powrót do Części I - lata przedwojenne