Strona Główna    AKTUALNOŚCI OBSERWACJE     LINKI Krótka historia Oddziału Radosna twórczość Członków Oddziału               Informacje o Oddziale oraz o jego członkach                            Artykuły                 Galeria

OBSERWUJMY BUDOWĘ MIĘDZYNARODOWEJ STACJI KOSMICZNEJ – ISS

            Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (International Space Station) ISS może być przez nas obserwowana. Od 2001 roku pojawiła się w internecie strona o nazwie http://www.heavens-above.com/ , gdzie można znaleźć prawdziwą kopalnię jak najbardziej aktualnych danych dotyczących widoczności sztucznych satelitów Ziemi (SSZ) nad naszymi głowami. Co wspanialsze, dane o widoczności SSZ na niebie są aktualizowane każdego dnia na podstawie efemeryd NASA i NORAD. Możemy więc dzięki http://www.heavens-above.com/ mieć aktualny „rozkład jazdy” tych kosmicznych obiektów widocznych gołym okiem nad żądanym przez nas miejscem obserwacji na całą noc. Program umożliwia nam w bardzo dokładny sposób prowadzenie obserwacji stacji ISS. W zalewie codziennych informacji ze świata zapomnieliśmy już, że na orbicie okołoziemskiej kilkanaście państw z całego świata buduje obiekt o finalnej wielkości boiska do piłki nożnej. Rozmach tego przedsięwzięcia można porównać tylko do projektu Apollo. Zauważmy: wszystkie załogowe misje, które aktualnie startują czy to z Cape Canaveral, czy z Bajkonuru podążają do stacji ISS. Liczne są starty statków z zaopatrzeniem dla ISS-a, gdzie stale przebywa dwóch-trzech astronautów.
            Stacja ISS krąży po orbicie na wysokości 380-400 km z okresem obiegu 90 minut. Wielokrotnie w ciągu całego roku możemy obserwować ISS-a wieczorem albo nad ranem jako obiekt o jasności Wenus. Korzystając z
Heavens-above możemy zobaczyć także na własne oczy zbliżające się do stacji statki załogowe lub towarowe.
Efemeryda z Heavens-above podaje nam następujące dane:
1. Aktualną orbitę stacji (perygeum i apogeum w kilometrach).
2. Azymuty wschodu i zachodu obiektu od 10 stopni nad horyzontem.
3. Maksymalną wysokość przelotu wraz z azymutem.
4. maksymalną jasność stacji (raczej zaniżona).
5. Mapę nieba z najjaśniejszymi gwiazdami i torem przelotu obiektu.
To naprawdę duże przeżycie zobaczyć tak jasny obiekt, zwłaszcza gdy uświadomimy sobie, że na jego pokładzie
przebywa trzech, a niekiedy więcej astronautów.
            W jednym z numerów „Uranii – PA” czytelnik proponował aby czasopismo umieściło na swoich łamach stały kącik dotyczący działań i wydarzeń na stacji ISS. Redakcja odpowiedziała mu, że nie ma sensu tego robić, bo... stacja jest w budowie. Dziwna to doprawdy odpowiedź. W latach 60-tych i 70-tych „Urania” piórem śp. Stanisława R. Brzostkiewicza czy Andrzeja Marksa szeroko opisywała loty załogowe i to nie tylko te bezpośrednio związane z obserwacjami astronomicznymi. Czyżby stacja orbitalna i praca w przestrzeni kosmicznej nie była już warta drobnego kącika w czasopiśmie astronomicznym o zasięgu ogólnopolskim? Redakcji „Uranii – PA” proponuję przejrzeć magazyny „Sky & Telescope” i „Astronomy”!
Gorąco polecam wszystkim stronę http://www.heavens-above.com/ . mam dużą satysfakcję, bo dzięki tej stronie niemal w ostatniej chwili udało mi się zaobserwować (cztery razy) opadającą w kierunku Ziemi stację orbitalną Mir, która w marcu 2001 roku weszła w atmosferę, a jej nie spalone szczątki runęły do Pacyfiku.
            Poniżej podaję kilka przykładowych obserwacji stacji ISS, które przeprowadziłem w 2002 roku w Krośnie:
2.02.2002 – stacja widoczna pierwszy raz w nowym roku. Start 18.09 cse. W cień Ziemi weszła o 18.12 na wysokości 22 stopni. Jasność 0 mag. Obiekt pojawił się na SW, zniknął pod Orionem. Niebo lekko zamglone. Orbita: 385/394 km.
6.02.2002 – zamglenie nieba. Na N chmury. Start 17.30 cse, maksimum 17.33 cse na wysokości 54 stopni SSE. Koniec
17.36 cse na wysokości 16 stopni E. Pięknie widoczny obiekt o jasności –2 mag! Stacja przelatuje pomiędzy Aldebaranem i
Saturnem, zbliża się do Jowisza na około 0,5 stopnia na S. Niknie w chmurach i światłach miasta na wysokości około 20 stopni nad E horyzontem.
16.02.2002 – dwa przeloty stacji podczas obserwacji zakryć gwiazd przez Księżyc i komety Ikeya-Zhang. Zachód
Słońca 16.53 cse. ISS start 17.21 cse WNW, maksimum 17.24 cse. Przelot prawie przez zenit - 76 stopni SSW. Wspaniały obiekt o jasności –1 mag obserwowany praktycznie od horyzontu do horyzontu. Po okrążeniu Ziemi ISS widoczny ponownie. Start 18.58 cse, maksimum 19.00 na wysokości 18 stopni, koniec widoczności 19.01cse. jasność +1 mag. Stację śledzono tym razem przez lornetę 12x80. Wyraźnie nie jest obiektem gwiazdowym. Wygląda jak Mars przez lornetkę. Mieni się kolorami niebieskim i czerwonym jak kropla wody. ISS przeleciał poniżej Księżyca.
9.04.2002 – podczas obserwacji komety Ikea-Zhang. Bardzo dobre warunki pogodowe. Start 20.18 cse WNW,
maksimum 20.21 cse na wysokości 61 N, koniec widoczności 20.24 cse E na 15 stopni. Jasność stacji –2 mag. Przed
ISS-em w odległości 8-10 stopni leci słabszy SSZ o jasności +4 mag. Oba obiekty widoczne w polu widzenia lornetki 10x50. W pewnym momencie oba SSZ przeleciały z dwóch stron Arktura. Po wejściu ISS-a w cień Ziemi drugi obiekt widoczny jeszcze przez około 8 sekund. Leci wyżej?
10.04.2002 – niebo częściowo zachmurzone. Start 20.56 cse WNW, maksymalna wysokość 83 stopnie SSW. Wejście w cień Ziemi. Jasność ISS-a –1 mag. Przed nim w odległości około 2 stopni widoczny zerkaniem (zamglenie nieba) słaby SSZ. Bez wątpienia jest to proces zbliżania się wahadłowca Atlantis do stacji. Następnego wieczora ISS podczas przelotu osiągnął jasność –4 mag.
4.08.2002 – oczekiwanie na przelot stacji na balkonie mieszkania. ISS pojawia się... ale 10 min później niż podała
efemeryda z 2.08.2002 r. Okazało się, że stacja w międzyczasie zmieniła wysokość orbity z 382/394 km na 383/408 km.
W apogeum stacja wyżej o 14 km.

                                                                                                                                             Grzegorz Kiełtyka