|
|
7
MAJ 2003 - Przejście Merkurego przed tarczą Słońca
(dodatek)
Bez wątpienia hitem obserwacyjnym 2003 roku będzie
możliwość zaobserwowania w dniu 7 maja przejścia Merkurego na tle tarczy
Słońca. To rzadkie zjawisko będzie widoczne w całym swoim przebiegu z terenu
Polski.
Wschód Słońca 7 maja w Krośnie nastąpi o godzinie
5:01 c.w.e. O godzinie 7:11:40 brzeg planety Merkury pojawi się na tarczy
Słońca. O godzinie 7:16:04 cała tarcza Merkurego widoczna będzie na tle
Słońca. W tym momencie Słońce będzie na wysokości +20 stopni nad horyzontem.
Rozpocznie się wędrówka planety po tarczy słonecznej. Merkury widoczny
będzie jako mała tarcza (kropka) o średnicy 6 sekund. O godzinie 9:52 planeta
osiągnie największe zbliżenie względem środka tarczy Słońca. Stopniowo
z upływem godzin (!) Merkury będzie zbliżał się do przeciwległego brzegu
Słońca. Zetknięcie tarczy z brzegiem nastąpi o godzinie 12:27:53 a ostatnie
pożegnanie się z tarczą wypadnie o godzinie 12:32:17 przy wysokości Słońca
+57 stopni.
Całe zjawisko trwało będzie ponad 5 godzin! Pozwoli
to nam na wykonanie licznych zdjęć i nagrań wideo a co najważniejsze, będziemy
mogli napatrzeć się do syta na samego Merkurego, który nie jest przecież
łatwym obiektem do zauważenia wieczorem po zachodzie czy rano przed wschodem
Słońca. Do obserwacji przejścia potrzebny będzie mały teleskop lub lornetka.
Pamiętajmy
oczywiście o zabezpieczeniu wzroku przed Słońcem! Inaczej może to być nasza
ostatnia obserwacja astronomiczna!
W przypadku użycia teleskopu z filtrem słonecznym
lub ekranem koniecznie co jakiś czas (np. co 10 minut) kierujmy teleskop
w inne miejsce nieba aby nadmiernie się nie rozgrzał i nie uległ uszkodzeniu.
Te środki ostrożności należy bezwzględnie przestrzegać aby szczęśliwie
dotrwaćdo końca obserwacji.
Dysponując służbą czasu możemy notować początki
wejścia i zejścia planety z brzegów tarczy Słońca z dokładnością do 1 sekundy.
 |
Efemeryda zjawiska : 7 V 2003 (środa):
wschód Słońca 5:01 cwe I kontakt : 7:11:40 wysokość Słońca 19 stopni II kontakt : 7:16:05 wysokość Słońca 20 stopni Maksimum: 9:52:24 wysokość Słońca 44 stopni III kontakt : 12:27:53 wysokość Słońca 57 stopni IV kontakt : 12:32:17 wysokość Słońca 57 stopni |
Średnica tarczy Merkurego 6 sekund |
Ostatnie widoczne w Polsce przejście Merkurego przed
tarczą Słońca było widoczne 13 listopada 1986 roku. Zaraz po wschodzie
Słońca można było dostrzec planetę na jego tarczy przez około 20 minut.
Miałem szczęście widzieć to zjawisko będąc na platformie obserwacyjnej
na dachu Instytutu Fizyki UMCS w Lublinie. Razem z kolegą Mieczysławem
Paradowskim (PTMA Lublin) jako nieliczni w kraju widzieliśmy Merkurego
na tle tarczy Słońca 11 pięter nad ziemią. W Polsce zjawisko to widział
jeszcze Franciszek Chodorowski (PTMA Białystok) i jeden obserwator (też
na wzniesieniu) w Łodzi. Powodem nielicznych obserwacji tego dnia była
gęsta mgła na ziemią (patrz "Materiały Sekcji Obserwacji Pozycji i Zakryć
PTMA" Grudzień 1986).
10 maja 1973 roku pogoda
w Polsce nie dopisała. Nie ma doniesień w "Uranii" o wynikach obserwacji
przejścia Merkurego. A jest czego żałować. Merkury o średnicy kątowej 10
sekund przechodził na tle tarczy Słońca od godziny 8:49 do 14:18. W tym
dniu padał śnieg z deszczem. Dzień przejścia poprzedził długi okres niepogody.
(Patrz: " Materiały SOPiZ" grudzień 1988 artykuł Marka Zawilskiego "Warunki
pogodowe podczas obserwacji zaćmieniowych 1961-1988")
Poprzednie przejście Merkurego w miarę dobrych warunkach
geometrycznych i pogodowych wystąpiło 9 maja 1970 roku a więc ... 33 lata
temu!. W Krośnie członkowie PTMA obserwowali jego przebieg. Co ciekawe
Merkury w swoim ruchu pozornym po tarczy Słońca zakrył swoją tarczą o średnicy
12 sekund małą plamę.(Patrz "Urania" 8/1970).
 |
 |
Grzegorz Kiełtyka